Η διαταραχή πανικού είναι μία σοβαρή κατάσταση όπου περίπου ένας στους εβδομηνταπέντε ανθρώπους θα βιώσουν μία φορά στη ζωή τους.

Συνήθως εμφανίζεται κατά την εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή. Τα ακριβή αίτια είναι ασαφή και δεν φαίνεται να συνδέεται με τις μεγάλες ηλικιακές μεταβάσεις που είναι συνήθως αγχωτικές: σχολικές ή πανεπιστημιακές εξετάσεις, εγκυμοσύνη. Υπάρχουν επίσης και στοιχεία για γενετική προδιάθεση. Αν ένα μέλος της οικογένειάς σας, παρουσιάζει συμπτώματα κρίσης πανικού, υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να πάσχετε και εσείς, ειδικότερα σε μία ιδιαίτερα αγχογόνα περίοδο της ζωής σας. 

 

Τι είναι η κρίση πανικού

Η κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό κύμα φόβου, που έρχεται χωρίς προειδοποίηση και χωρίς φανερή αιτία και είναι πιο έντονο από μία στρεσογόνα φάση που πιθανόν να αντιμετωπίσει ένα άτομο. Τα πιο εμφανή συμπτώματα της κρίσης πανικού είναι:

- ταχυκαρδία που δυσκολεύει την αναπνοή

- ασφυξία μέχρι στο σημείο που να νιώθει το άτομο ότι παραλύει

- ιδρώτας

- μεγάλη συχνότητα έντονων πόνων στο στήθος

- μούδιασμα άκρων

- φοβίες ότι το άτομο θα πεθάνει ή τρελαίνεται

Αυτά τα συμπτώματα είναι τα συνήθη όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση κινδύνου. Η σημαντική διαφορά είναι ότι αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά και χωρίς κανέναν λόγο. Παρουσιάζονται σε φαινομενικά ακίνδυνες καταστάσεις ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επιπρόσθετα, μία κρίση πανικού μπορεί να διαγνωσθεί και υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

-          Εμφανίζεται ξαφνικά και δεν υπάρχει κάποιος εύκολος τρόπος για να σταματήσει.

-          Η αίσθηση φόβου που κυριαρχεί είναι πέρα από κάθε λογικό όριο και ρεαλιστικής πραγματικότητας. Τις περισσότερες φορές δεν έχει καμία σχέση με κάποιο γεγονός.

-          Το σύμπτωμα περνάει σε λίγα λεπτά. Το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να συγκρατήσει το φαινόμενο «κινητοποίηση ή αποχώρηση» για περισσότερο από αυτό το χρονικό διάστημα. Ωστόσο, επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού μπορούν να διαρκέσουν για ώρες.

Μία κρίση πανικού, δεν είναι επικίνδυνη αλλά σίγουρα μπορεί να τρομοκρατήσει κυρίως γιατί το άτομο νιώθει «σε τρελή» κατάσταση και εκτός ελέγχου. Η διαταραχή πανικού είναι τρομοκρατική λόγω των κρίσεων πανικού που συνδέονται με αυτήν αλλά και λόγω περισσότερων επιπλοκών που την ακολουθούν όπως φοβίες, κατάθλιψη, χρήση ουσιών ακόμα και αυτοκτονία. Τα αποτελέσματά του μπορούν να ποικίλουν από ήπια ώς βαριά κοινωνική δυσλειτουργία μέχρι ολοκληρωτικής αδυναμίας αντιμετώπισης του έξω κόσμου.

Στην ουσία, οι φόβοι που οι άνθρωποι με κρίσεις πανικού αναπτύσσουν, δεν προέρχονται από φόβους με πραγματικά αντικείμενα ή γεγονότα, αλλά περισσότερο από φόβους από ενδεχόμενες νέες κρίσεις πανικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι άνθρωποι θα αποφύγουν ορισμένα αντικείμενα ή καταστάσεις, επειδή φοβούνται ότι τα πράγματα αυτά θα προκαλέσουν νέα κρίση.

 

Πώς εντοπίζεται η διαταραχή πανικού

Επειδή αρκετοί άνθρωποι βλέπουν μέχρι και 10 γιατρούς μέχρι να διαγνωσθεί σωστά η διαταραχή, είναι καλό να γνωρίζετε τα συμπτώματα πριν καταλήξετε στην θεραπεία και έτσι να βεβαιωθείτε ότι έχετε τη σωστή θεραπεία. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν περιοδικές κρίσεις πανικού, το βασικό σύμπτωμα της διαταραχής είναι ο φόβος για μία μελλοντική κρίση πανικού. Αν πάσχετε από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού (πέντε και πάνω) και ειδικά αν είχατε μία κρίση πανικού και είστε συνέχεια υπό το φόβο για μία επερχόμενη, αυτά είναι σημάδια που πρέπει να σας βάλουν σε μία διαδικασία εύρεσης ενός ψυχολόγου.

 

Αίτια πρόκλησης διαταραχής πανικού

Ενδεχομένως να υπάρχει μία γενετική προδιάθεση για αγχώδεις διαταραχές. Ορισμένοι που πάσχουν από διαταραχή πανικού αναφέρουν ότι ένα μέλος της οικογένειάς τους έπασχε από διαταραχή διάθεσης όπως κατάθλιψη. Μελέτες με δίδυμα έχουν επιβεβαιώσει τη γενετική κληρονομικότητα της διαταραχής. Όλες οι πληθυσμιακές ομάδες είναι ευάλωτες στη διαταραχή πανικού. Για άγνωστους λόγους, οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στο να διαγνωσθούν με τη διαταραχή από τους άντρες.

Επίσης, ιδιαίτερα αγχογόνα περιστατικά μπορούν να πυροδοτήσουν διαταραχή πανικού. Μία σύνδεση μπορεί να γίνει με έναν πρόσφατο χωρισμό ή μία απώλεια. Μερικοί ερευνητές παρουσιάζουν τον «παράγοντα άγχους της ζωής» με θερμοστάτη. Όταν δηλαδή το άγχος μειώνει τις αντιστάσεις, η υποβόσκουσα φυσική προδιάθεση εμφανίζεται και πυροδοτεί μία κρίση.

Φυσιολογικά και ψυχολογικά αίτια της διαταραχής, μπορούν να συνδυαστούν. Αν και οι αρχικές κρίσεις μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά, τελικά ο πάσχων μπορεί να τους αναγνωρίσει και να ανταποκριθεί στα συμπτώματα της κρίσης. 

Για παράδειγμα: αν ένα άτομο με διαταραχή πανικού, παρουσιάσει έντονους χτύπους καρδιάς που προκαλούνται από καφέ, άσκηση ή λήψη συγκεκριμένου φαρμάκου, μπορεί να το εκλάβει ως σύμπτωμα για μία επερχόμενη κρίση πανικού και λόγω του άγχους του, να δημιουργήσει μία κρίση πανικού. Από την άλλη, ο καφές, η άσκηση και τα φάρμακα, μπορεί να προκαλέσουν κρίσεις πανικού. Ένα από τα πιο πολύπλοκα πράγματα για τον πάσχοντα είναι ότι δεν ξέρει πως να απομονώσει τα διαφορετικά ερεθίσματα από μία κρίση πανικού. Για αυτό η σωστή θεραπεία για τις κρίσεις πανικού, εστιάζει σε όλες τις παραμέτρους, σωματικές, ψυχολογικές, ψυχοφυσικές, της διαταραχής.

 

Πώς μπορεί να θεραπευθεί

Ένας συνδυασμός θεραπευτικών προσεγγίσεων είναι ιδανικός για να μπορέσει το άτομο να αντιμετωπίσει αυτή τη διαταραχή. Αρχικά, χρειάζεται να ενημερωθεί για το είναι η διαταραχή πανικού και πόσοι ακόμα άνθρωποι υποφέρουν από αυτή. Επειδή η κρίση πανικού, έρχεται ξαφνικά, πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι είναι "τρελοί" ή κινδυνεύει η ζωή τους. Μία πλήρης συναίσθηση της πραγματικότητας σε συνδυασμό με εστίαση στο εδώ και τώρα, ενισχύει την προσπάθεια κατανόησης του φαινομένου από τον θεραπευόμενο και την απομάκρυνση των αρνητικών σκέψεων του για ο,τιδήποτε χειρότερο.

Μία σκέψη, ένα συναίσθημα ή μία αλλαγή στον καρδιακό ρυθμό μπορεί να πυροδοτήσει την έναρξη της κρίσης πανικού. Μόλις ο θεραπευόμενος αντιληφθεί ότι η κρίση πανικού είναι εντελώς διαφορετική από την πυροδότησή της, τότε αυτή χάνει μεγάλο μέρος από τη δύναμή της να προκαλεί την κρίση.

Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού φοβούνται περισσότερο μία ενδεχόμενη κρίση πανικού, παρά συγκεκριμένα αντικείμενα ή γεγονότα. Για παράδειγμα δεν διακατέχονται από το φόβο του αεροπλάνου ή ότι μπορεί να πέσει, αλλά ότι θα τους πιάσει κρίση πανικού στο αεροπλάνο και δεν θα μπορούν να έχουν βοήθεια από πουθενά. Άλλοι άνθρωποι δεν πίνουν καφέ ή δεν πάνε σε ένα δωμάτιο με υπερβολική θερμοκρασία γιατί φοβούνται ότι αυτά θα πυροδοτήσουν την κρίση πανικού.

Εστιάζοντας στο συναίσθημα στο εδώ και τώρα σε συνδυασμό με το γεγονός, ο θεραπευόμενος ακουμπάει σταδιακά την αιτία της εμφάνισης της κρίσης πανικού που αναδύεται από το παρελθόν και εμφανίζεται με τα συμπτώματα στο σήμερα. Μπορεί η εμφάνιση της κρίσης να συνοδεύεται από συμπτώματα και να πυροδοτείται από ένα ξαφνικό γεγονός, η ρίζα όμως του προβλήματος που προκαλεί την κρίση πανικού, ενδεχομένως να βρίσκεται σε υποσυνείδητα γεγονότα, σχέσεις, σκέψεις, συναισθήματα που απλά ορισμένες φορές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εμφανιστούν.

Στις κρίσεις πανικού, δεν μένουμε στο σύμπτωμα αλλά εξετάζουμε συστημικά και βιοψυχοκοινωνικά τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Συναισθανόμαστε την αγωνία του. Οι κρίσεις πανικού "χτυπούν" τον άνθρωπο στη μοναξιά και στην απομόνωση. Η αίσθηση της ερημικής ψυχής, ότι δεν είναι κανείς εκεί να με βοηθήσει αν πάθω κάτι, αν πέσω και χτυπήσω ή ακόμη και το συναίσθημα της μοναξιάς στη σχέση (σχέσεις μοναξιάς τις χαρακτηρίζω όπου οι άνθρωποι είναι σε σχέση αλλά νιώθουν μόνοι καθώς δεν επιτρέπεται να εκφράσουν τον αληθινό εαυτό τους), ενδέχεται να προκαλούν κρίσεις πανικού σαν σύμπτωμα επιθυμίας σύναψης αυθεντικής σχέσης.

Σαφώς για να καταστείλουμε το σύμπτωμα και να μπορέσουμε να δουλέψουμε θεραπευτικά, χρησιμοποιούμε τεχνικές χαλάρωσης οι οποίες βοηθούν τον θεραπευόμενο την κρίσιμη στιγμή. Αυτές οι τεχνικές περιλαμβάνουν επανάκτηση της αναπνοής και τη γνωστική θετική οπτική. Μαθαίνοντας να κοντρολάρουν την αναπνοή, τους βοηθάει να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις πανικού και σταδιακά να τις αποφύγουν στο μέλλον.

Αν υποφέρετε λοιπόν από κρίσεις πανικού, μπορείτε να έχετε μία πρώτη ενημέρωση και κατανόηση του φαινομένου. Μην τις φοβηθείτε αλλά θα είναι δύσκολο να τις αντιμετωπίσετε μόνοι σας. Οι κρίσεις πανικού είναι μεταμφιεσμένο άγχος που το αποκαλύπτουμε στην ψυχοθεραπεία και το αντιμετωπίζουμε με επιτυχία.

---

Χάρης Πίσχος, Ψυχολόγος -  Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής

~ Επικοινωνήστε μαζί μας για να κλείσετε ραντεβού: 210 - 8085370 ή στείλτε μας μήνυμα ~

• Προηγούμενο
• Επόμενο